در میان کنشگران سیاسی و مدنی ایران بر سر مسألۀ رابطه با قدرتهای خارجی آراء گوناگونی وجود دارد: از آنها که حتّی از مصاحبه و گفتگو با رسانههای خارج از کشور پرهیز می کنند، تا نگاهی که کمک گرفتن از قدرتهای خارجی برای پیشبرد تغییر و تحول در ایران را نیز مجاز می شمرد، طیف وسیعی از نظرات متفاوت و ضد و نقیض میتوان یافت. برخی تا آنجا پیش میروند که دعوت از نیروی خارجی برای رسیدن به هدفهایشان را لازم و مجاز میدانند.
هم از این نظر، بحث «استقلال» همواره یکی از مباحث ریشه دار میان فعالان ایرانی و به طور کلّی در فرهنگ سیاسی سرزمین ما بوده که در گذر زمان چالشها و نگرشهای مختلفی را از سر گذرانده است.
در حال حاضر، با افزایش بیسابقۀ تنش بین حکومت ایران و برخی دول منطقه و جهان، بحث رابطه با قدرتهای خارجی، به خصوص در درون اپوزیسیون حدّت و شدّت خاصی گرفته است.
آیا گفتگو و مصاحبه با رسانههای خارج از کشور مجاز است؟ کار کردن در این رسانه ها چطور؟ آیا می توان برای تاًسیس رسانه برای ایرانیان و به منظور مبارزه با حکومت ایران از دولتها یا نهادهای خارجی کمک گرفت؟
در «عرصه سیاسی و مدنی»، آیا «ارتباط» فعالان سیاسی و مدنی با نهادها، دولتها و «قدرت»های خارجی، از لحاظ اخلاقی و سیاسی پذیرفتنی یا صحیح است؟ آیا می توان برای ایجاد تغییر در ایران از آنها کمک گرفت؟ آیا می توان تا آنجا پیش رفت که همکاری با سیاستها و حتّی دستگاههای اجرائی آنها را نیز که در پی «تغییراتی» در ایران هستند، پذیرفت؟
پرسشهائی از این دست، همراه با برخی مثالها و پیوندهای تاریخی آنها- چه قبل و چه بعد از انقلاب – نیازمند مرور و بازخوانی تحلیلی- انتقادیای است که خود یکی از مباحث مبرم امروز به شمار میرود و میتواند به روشن شدن بسیاری ابهامها بیانجامد.
این امر مسئله ای است که هر فرد و نیروی سیاسی باید پاسخی راهگشا و متعین برای آن داشته باشد. در واقعیت مستقل از ذهن نیز اینک با دو فضای کاملا متضاد در دو سر طیف مواجه هستیم: از یکسو حکومت ایران است که همه مخالفانش و هر نوع مخالفت با خود را به نحوی به بیگانگان و نقشه های دشمن ارتباط می دهد و در سر دیگر طیف کسانی هستند که به هیچ مرز و پرنسیب ملی در رفتار سیاسی خود معتقد نیستند تا آنجا که برخی به استخدام نهادهای دولتی ای در آمده اند که طراح تحریم ها و احیانا حمله نظامی به ایران هستند. در این میان نیروهای ملی هستند که از هر دو سو تحت فشار قرار دارند. از یکسو متهم به همکاری با دشمن ولو با حضور رسانه ای در رسانه های مخالف حکومت می شوند! و از سویی به همدستی و هموندی با نظام متهم می گردند وقتی که منتقد رویکرد همراهی و همسویی با دولتهای غیردموکراتیک و ضد حقوق بشر و ضد حقوق زنان و طرفدار تبعیض های قومی و مذهبی و … و خارجی ستیز می شوند که علیه مردم ایران نیز فشارهای مستقیم اقتصادی وارد می کنند و ممکن است حتی به حمله نظامی بپردازند.
براساس این ضرورت مبرم بود که شورای دبیران میهن پرونده این شماره را به مسئله «اپوزیسیون و قدرت های خارجی» اختصاص داد.
میهن از همه صاحب نظران و پژوهشگرانی که در این شماره با ما همکاری کردند صمیمانه سپاسگزاری می کند. هر چند برایمان قابل تامل بود که برخی نیز از پاسخ دادن به این پرسش مهم طفره رفتند!
شورای دبیران نشریه میهن
جواد اکبرین، رضا علیجانی، علی کشتگر و محسن یلفانی