چرا «روشنفکری و نهضت اصلاح دینی»؟
بهاران خجسته باد
سالی سرشار از شادی و امید برای همه ایرانیان آرزو می کنیم
بوی باران، بوی سبزه، بوی خاک
شاخههای شسته، باران خورده، پاک
آسمان آبی و ابر سپید
برگهای سبز بید
عطر نرگس، رقص باد
نغمه و بانگ پرستوهای شاد
خلوت گرم کبوترهای مست
نرم نرمک میرسد اینک بهار
خوش بهحالِ روزگار …
خوش بهحالِ چشمهها و دشتها
خوش بهحالِ دانهها و سبزهها
خوش بحال غنچههای نیمه باز
خوش بحال دختر میخک که میخندد به ناز
خوش بحالِ جانِ لبریز از شراب
خوش بحالِ آفتاب …
ای دل من، گرچه در این روزگار
جامه رنگین نمیپوشی به کام
باده رنگین نمینوشی ز جام
نقل و سبزه در میانِ سفره نیست
جامت از آن می که میباید تهی است
ای دریغ از «تو» اگر چون گل نرقصی با نسیم
ای دریغ از «من» اگر مستم نسازد آفتاب
ای دریغ از «ما» اگر کامی نگیریم از بهار…
گر نکوبی شیشه غم را به سنگ
هفت رنگش میشود هفتاد رنگ
(فریدون مشیری)
***
پرونده شماره دوم دوره جدید «میهن» به موضوع «روشنفکری و نهضت اصلاح دینی» اختصاص دارد.
در پرونده اول مسئله «راهکارهای گذار به دموکراسی در ایران» مورد بررسی قرار گرفت. اما به گمان ما در جامعه مذهبی ایران مسئله گذار به دموکراسی با مسئله دین و اصلاح دینی پیوند می خورد . دین هم در بین اقشار مختلفی از جامعه رسوخ و نفوذ دارد و هم بخشی از ستون فقرات مشروعیت بخش حکومت را تشکیل داده است. بدین ترتیب روند دموکراتیزاسیون با روند اصلاح دین و تغییراز وضعیت سنتی به نوین ارتباط مستقیمی دارد.
براین اساس نواندیشان دینی نقش ویژه ای در میانه این دو وضعیت برعهده می گیرند.
از سوی دیگر اوضاع بحران زده خاورمیانه در برابر چشمان ماست. یکی از خطراتی که آینده میهن ما را تهدید می کند به وجود آمدن دوقطبی مذهبی / غیر مذهبی و خشونت آمیز شدن رابطه این دوقطب است. از این منظر نیز مسئله اصلاح دینی اهمیت می یابد.
نهضت اصلاح دینی و نواندیشان دینی می توانند در این شرایط نقش متعادل کننده مهمی در جامعه در حال گذار ایران برعهده بگیرند و از این زاویه به وحدت ملی ما یاری برسانند.
نواندیشی دینی پسا انقلاب/ پسا جمهوری اسلامی با لحاظ کردن این تجربه مهم و تاریخی، نقش و مسئولیتی تعیین کننده در شکل دهی به روندهای فکری و سیاسی – اجتماعی در جامعه ما داشته است. این امر خود نتیجه شکست حکومت دینی و ناتوانی آن در پاسخ گویی به خواسته ها و انتظارات مردم پس از انقلاب بهمن است.
تا کنون در باره مقوله نواندیشی و روشنفکری دینی مباحث گاه جنجالی زیادی صورت گرفته است. این پروژه هم چنان «ناتمام» مانده است. و هنوز از زوایای مختلف نظری، عملی و راهبردی قابلیت گفت و گو دارد. بخش هایی از جامعه روشنفکری ایران هم چنان این مقوله را به لحاظ نظری پارادوکسیکال و برخی نیز آن را به لحاظ عملی و کارکردی منفی و ناموفق ارزیابی می کنند.
به نظر تحریریه میهن تداوم این گفت و گوها در فضایی سالم، منصفانه و منطقی می تواند به غنای این مباحث بیفزاید و راه ها و راهکارهای پیش رو را روشن تر سازد.
جواد اکبرین- رضا علیجانی- علی کشتگر – محسن یلفانی