تجارب مکرر تاریخی نشان داده است که «اقتصاد» نقش مهمی در برآمدن و فرو افتادن قدرتها و یا تغییر و تحول آنها داشته است.
در امتداد بحث پروندۀ شمارۀ گذشتۀ «میهن»، که به بحران هستهای اختصاص داشت، در این شماره بحث کلانتری را مد نظر قرار دادهایم:
«توسعۀ اقتصادی در ایران (مسئلهشناسی؛ مدل؛ موانع)»
روشن است که قصد ما پرداختن به مسئلۀ توسعۀ اقتصادی در ایران بود. طبعاً مایل بودیم دیدگاههای کلان و متوسط و خرد، همچنان که نظرات توصیفی و تجویزی(راهبردی) را، که به طور کلّی در مورد مسئلۀ اقتصاد مطرح است، گرد آوریم و در کنار هم قرار دهیم.
اما موضوع توسعۀ اقتصادی خود دارای سه بخش و زیرمجموعۀ مهم است:
«مسئلهشناسی»؛ این بخش عمدتا به آسیب شناسی اقتصاد ایران از زاویه دید توسعه توجه میکند. برای این که اقتصاد ایران در مسیر توسعه قرار گیرد قبل از هر چیز باید شرایط موجود تحلیل و آسیب شناسی شود. توجه به مسائلی نظیر ساختار قدرت سیاسی، وضعیت دولت و روابط آن با دیگر بخشهای نظام، و بویژه نفتی بودن اقتصاد ایران، اجتنابناپذیر است.
«مدل»؛ توصیف و آسیب شناسی اقتصاد ایران از منظر رویکردهای مختلف اقتصادی قاعدتاً به راهبردهای گوناگونی برای توسعۀ اقتصادی منجر خواهد شد. انتخاب یک مدل توسعۀ اقتصادی و تطبیق آن بر شرایط ایران از مهمترین بخشها، و شاید همانا مهمترین بخش مسئلۀ توسعۀ اقتصادی ایران باشد.
«موانع»؛ توصیفها و تجویزهای دو بخش قبلی نمیتواند به موانع مهم ساختاری و عملی، چه در صحنۀ داخلی و چه در صحنۀ جهانی، در اجرای هر یک از مدلها بی اعتنا باشد. ارزیابی موانع پیش رو، طبقه بندی آنها و تلاش برای یافتن راهکارهای غلبه بر آنها، بخش اجتنابناپذیری از مسئلۀ حیاتی و درازمدت توسعۀ اقتصادی در ایران است.
این بحث را با عدهای از کارشناسان و صاحبنظران و پژوهشگران در میان گذاشتیم و تا حدودی که امکانات اجازه میداد نظرات این عزیزان را در این شماره گرد هم آوردیم. مسئولیت انتخاب نویسندگان مقالهها با ماست و مسئولیت محتوای هر مقاله، طبعاً، با خود نویسنده، و داوری نهائی با خواننده.
همچنان که برخی از نویسندگان مقالهها اشاره کردهاند، فقر آمار و ارقام و کمبود منابع معتبر و ناچیز بودن داده ها، تحلیل شرایط اقتصادی ایران را به موضوعی بسیار مشکل و بغرنج تبدیل میکند. از سوی دیگر، به ملاحظۀ شرایط خاص سیاسی-امنیتی حاکم بر فضای رسانهای امکان همکاری با صاحب نظران و کارشناسان داخل کشور، چنان که باید و شاید، فراهم نیست. با این همه، آنچه را که گرد آمده میتوان مدخل یا چشماندازی بر مسئلۀ توسعۀ اقتصادی در ایران دانست. «میهن» امیدواراست که در شمارههای بعد، از جمله در بخش «نقد و نظر»، با انتشار مقالات جدیدی دربارۀ این مسئله و نیز هر مسئله و موضوع دیگری که مورد توجه صاحبنظران و دستاندرکاران است، به غنای مباحث نظری راهبردی یاری رساند.
شورای دبیران میهن