سرسخن بیست و پنجم

fullsizerender-teleg میهن سرسخن mihan sarsokhanچه زود چهار سال گذشت! نشریه/ سایت میهن با شماره 25، پنجمین سال دوره جدید انتشار خود را آغاز می کند. بسیار خوشحالیم که افرادی با نقطه عزیمت های مختلف فکری و سیاسی اما با آرمانها و دغدغه هایی همسو و مشابه چهار سال توانستیم جمعی همدل و همراه بسازیم و هر یک دور جدیدی از کار رسانه ای سیاسی- راهبردی را در زندگی خود به پیش ببریم. برخی در ابتدا به خصوص با تجارب منفی در خارج از کشور تصور نمی کردند که جمعی چنین متنوع پردوام باشد. اما در طول چهار سال با حسن نیت و اعتماد کامل به یکدیگر و با گفتگوی مدامِ صریح و بدون لکنت و مصلحت، موفق شدیم پروژه ای مورد توافق و هم دغدغه را با همدلی کامل پیش ببریم. این پروسه بر انس و الفتمان با یکدیگر بسی افزود و بیش از پیش به هم نزدیکترمان کرد تا مایه دلخوری و دوری باشد.

جدا از این پشت صحنه ای که ذکرش برای ایرانیانی که سخت با یکدیگر نزدیک می شوند و زود از هم دور ضروری می نمود؛ شاید نیاز به ذکر نباشد که به لحاظ مالی نیز با رعایت قناعت کامل، ذره ای کمک مالی از کسی (ایرانی و غیرایرانی) دریافت نکرده ایم و صرفا بر کمک های کاملا شخصی مدیر مسئول نشریه متکی بوده ایم!

به لحاظ مضمونی نیز هر 25 شماره ای که طراحی و اجرا کردیم و یکی، دو شماره ای که برای بعد در نظر گرفته ایم؛ همراه با گفتگوی اقناعی و عموما با اجماع  بوده است. در انتخاب موضوعات سعی کرده ایم نقطه چین و روندی را از مسائل مبنایی تا مسائل ایضاحی و بالاخره مسائل راهگشا؛ دنبال کنیم که  همگی مباحثی راهبردی برای روند «تغییر» در سرزمین محنت زده و مردم رنج دیده کشورمان باشند.

امیدواریم در انتخاب و طراحی و اجرا موفق بوده باشیم. داوری با  خوانندگانی که همواره مورد لطف شان بوده ایم و مشوق مان بوده اند.

همین جا، جا دارد از همه کسانی که در این چهار سال دست یاری مان را به گرمی فشردند و با گشاده رویی و با احساس مسئولیت تمام، ما را با مقالات عمیق و راهبردی و راهگشای شان یاری کردند، صمیمانه سپاسگزاری کنیم.

اما موضوع مهمی که در این شماره میهن، در آغاز پنجمین سال انتشارش، از سوی شورای دبیران انتخاب شده  «مدل های «تغییر» در نیم قرن اخیر در جهان» است.

یکی از ویژگی های دوران مدرن کوتاهی عمر رژیم های حاکم است. برخلاف امپراطوری ها، سلطنت ها و حکومتهای چند صدساله قدیم اینک عمر حتی حکومتهای غیرمردمی حداکثر به چند ده سالی معدود کاهش پیدا کرده است. تجربه بشری در جوامع دموکراتیک نیز به چرخشی بودن و محدود و پاسخگو شدن قدرت رسیده است. هر چند برای تحقق عملی و واقعی این آرمان هنوز راه زیادی باقی است.

اما «تغییر» از حکومتهای متمرکز و استبدادی و اقتدارگرا به حکومتهایی نسبتا مردمی تر در جهان با شیوه ها و مدل های مختلفی صورت گرفته است. اگر روزی اهل عرفان برخلاف فقهای جزم اندیش راه های به سوی خدا و آسمان را به عدد خلایق می دانستند! امروز نیز ژرف اندیشان جهان سیاست و مبارزه برخلاف  ساده سازان و محدود نگران، راه های به سوی دموکراسی را به عدد جوامع می دانند!

میهن در این شماره خود نمی خواهد به مباحثی کلان و نظری بپردازد بلکه مباحثی موردی و مصداقی را مد نظر قرار داده  و در پی آن است این  مسئله را بررسی کند که دگرگونی و تغییر(حال با نتایج مثبت و یا منفی)، در مثالهای مشخصی همچون فروپاشی و تغییر در بلوک شرق و باز هم مشخص تر در کشورهای گوناگونی همچون شوروی، لهستان، رومانی و … و یا قبلا در آفریقای جنوبی، اسپانیا، شیلی، کره جنوبی و… و یا در نمونه جدید بهارعربی مثل تونس، مصر و… و یا در کشور خودمان ایران (در تجارب متاخرتری همچون مشروطیت، نهضت ملی، انقلاب بهمن) چگونه اتفاق افتاده است.

به طور مشخص تر می خواهیم در هر یک از این تحولات (به خصوص در کشورهایی که به دموکراسی نزدیک تر شده اند) نقش و کارکرد چهار عنصر را مورد توجه قرار دهیم:

  1. ماهیت و ساخت حکومت
  2. نقش مردم و نهادها و تشکلات (و احیانا جنبشهای) مدنی و صنفی و سیاسی (به عبارتی دیگر جامعه مدنی و جامعه سیاسی)
  3. نقش نیروهای نظامی کشور
  4. نقش عوامل خارجی

قابل توجه اینکه تمرکز این شماره روی همین مدلهاست و موضوع «ایران» مسئله این پرونده نیست. موضوع ایران را هم در پرونده های گذشته مورد توجه قرار داده ایم و هم در پرونده های آتی مجددا به آن برخواهیم گشت. ایرانی که در وضعیت پیچیده و شکننده ای قرار دارد و چشم اندازهای مختلف و متنوعی انتظارش را می کشد…

بنابراین قصدمان در این شمار گردآوردن نمونه های مطالعه شده برای مخاطبان برای ارتقاء دانش نظری سیاسی آنان به عنوان مقدمه و بستر مناسب برای بحثهای آتی در مورد میهن خودمان است.

در این شماره نیز یک بار دیگر از همه عزیزان و صاحب نظرانی که ما و خوانندگان میهن را در مطالعات و تجارب خویش سهیم کرده و دست همکاری مان را به گرمی فشردند تا بتوانیم مقالات متنوع این شماره، که شاید برخلاف برخی شماره های دیگر نیاز به مطالعه و وقت گذاری بیشتری بود، تدارک ببینیم صمیمانه تشکر می کنیم. امیدواریم در شماره های آتی نیز از همدلی و همراهی این عزیزان و دیگر دوستانی که دغدغه ایران و مردمانش و آزادی و آبادی و عدالت و امنیت و استقلال این سرزمین کهن و مردم کوشا و باهوش و زحمتکش و گرفتار در رنج و بلای حاکمان بی خرد و مستبد را دارند، بهره مند شویم.

شورای دبیران نشریه میهن

جواد اکبرین، رضا علیجانی، علی کشتگر و محسن یلفانی