بحث «اخلاق و سیاست» و نسبت آنها با هم از دیرباز مورد توجه اندیشمندان و فیلسوفان بوده و آثار نظری و عملی مهمی بر ارباب سیاست، از یک سو، و مردم به طور کلّی، از سوی دیگر، داشته است.
دنیای جدید، با انبوه نظرات و مکتبها و جهانبینیهای سیاسیاش، نمیتوانسته به بحث اخلاق و سیاست بیاعتنا باشد. و چه به صورت توصیفی و چه به صورت تجویزی، شیوهها و برداشتهای جدیدی در این زمینه ارائه داده است. برخی از این برداشتها در طول قرن گذشته، با تکیه بر ارجحیت منافع جمع بر فرد، از رواج و اعتبار برخوردار شدند ولی به دلایلی که باز در قلمرو اخلاق و سیاست قابل بررسی است، با بنبست مواجه شدند. برخی دیگر، که خواه ناخواه با دموکراسی و حقوق مردم سرشته شدهاند، از دوام بیشتری برخوردار شده اند، بی آنکه به همه مسائل و دشواریها، چه در زمینۀ سیاست و چه در زمینۀ اخلاق، پاسخ گویند.
فرهنگ ایران قدیم نیز از بحث سیاست و اخلاق خالی نبوده و شاهد آن «سیاست نامهها»یی است که هنوز در اختیار ماست.
اما در تاریخ معاصر است که این بحث با فوریت و ضرورت بیشتری مطرح شده. تجارب سه-چهار دهۀ اخیر نیز بر این فوریت و ضرورت افزوده است. تجربۀ استقرار حکومتی با داعیه حکمرانی اخلاق بر سیاست و نتایج حیرتانگیز و وارونهای که، هم در سطح حکومت و هم در سطح جامعه، به بار آورده، نگاه و تحلیل تازهای دربارۀ اخلاق و سیاست میطلبد. نگاه تازهای که منتقدان و مخالفان نیز پاسخ درخوری به آن ندادهاند. به یک معنی، گرفتاری در این زمینه همانقدر به پوزیسیون مربوط است که به اپوزیسیون، چرا که ریشه های آشکار و پنهان خلقیات فردی و اجتماعی از رفتار سیاسی اشخاص و گروهها قابل تفکیک نیستند.
با توجه به ملاحظاتی از این دست سایت/نشریه میهن پرونده ویژۀ شماره نهم را به بحث «اخلاق و سیاست» اختصاص داده است.
مجموعهای که بدین ترتیب فراهم آمده، طبعاً به علت ضرورتهای زمانی، بیشتر متوجه شرایط کنونی و ناظر بر مصداقهای در دسترس است تا امور و مسائل کلّی و عمومی. هر چند که کوشش شده است که مجموعه از نظرات و تحلیلهای تاریخی و همه جانبه خالی نباشد و تعادلی نسبی میان مباحث نظری و مباحث عینی و مصداقی برقرار شود.
«میهن» از همکاری همه نویسندگانی که میزبان آراء و نظرات و تجارب شان هستیم صمیمانه تشکر میکند. امیدواریم در شمارههای بعد نیز بتوانیم از نوشتهها و آراء و عقاید صاحبنظران، در هر زمینهای که خود طرح آن را مفید و ضروری میدانند، بهرهمند شویم.
شورای دبیران نشریه میهن
محمدجواد اکبرین، رضا علیجانی، علی کشتگر و محسن یلفانی