بیست سال پیش در همین روزها بود که آقای محمّد خاتمی کشف کرد که در ایران یک «جامعۀ مدنی» هم وجود دارد. در انتخابات ریاست جمهوری خرداد ۱۳۷۶ شمار شرکت‌کنندگان و راٌی دهندگان چند میلیونی بیش از دفعات پیشین و دور از انتظار زعمای رژیم بود. پیدا بود که کسان دیگری پیه شرکت در انتخابات را...
از میان انبوه «جوک»هائی که سال‌هاست ساختن و انتشار آنها، بخصوص بعد از رواج ابزارهای گوناگون رسانه‌ای، وسیله‌ای برای ابراز نارضایتی و بیزاری مردم از رژیم اسلامی است و در ضمن باعث تسلّای خاطری نه چندان دلپذیر هم می‌شود، نمونۀ زیر قابل تاًمل هم هست: «در ماه مبارک رمضان پاسداران...
اریک هابسبام، مورّخ نامدار انگلیسی، که تا آخر عمر اعتقاد خود را به سوسیالیسم حفظ کرد، فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی را «بیداری از بزرگ‌ترین رؤیای تاریخ» خوانده بود(1). هنگامی که آخرین صفحۀ کتاب پایان انسان سرخ، نوشتۀ اسوتلانا آلکسه‌یه‌ویچ (2) را به پایان می‌بریم، انگار...
در معرفی کتاب در پس کودتای 1332 در ایران(1) نوشتۀ علی رهنما «تاریخ‌نگاریِ(2)دوران مصدّق، بویژه چگونگی سقوط وی، همچنانکه اطلاعات ما دربارۀ این دوران، هنوز در حالت کودکی است.» با این جمله است که علی رهنما پیش‌گفتار کتاب خود را آغاز می‌کند. این جمله، در حالی که انبوهی از کتاب و مقاله...
حاشیه‌‌ای چند بر کتابِ طبقات متوسط ایران میان شکست سیاسی و برتری فرهنگی، نوشتۀ فرهاد خسرو خاور * عنوانی که فرهاد خسرو خاور، استاد دانشگاه و پژوهشگر ایرانی در فرانسه، برای سخنرانی خود در نشست سالانۀ بنیاد پژوهشی صدیقی انتخاب کرده، به تنهائی یکی از بغرنج‌های رویداد انقلاب...
در میان انبوه کتاب‌ها و مقاله‌ها و مصاحبه‌ها و خاطرات مربوط به انقلاب اسلامی ایران،تا آنجا که نگارنده اطلاع دارد، تنها دو کتاب از دیدگاهی مستقل و برخوردار از اعتبار روش‌های دانشگاهی نوشته شده و در ایران ترجمه و منتشر شده‌اند: «شکل‌گیری انقلاب اسلامی»[1] نوشتۀ محسن میلانی و...
موضوع توافق رژیم اسلامی با شش کشور بزرگ بر سر برنامۀ هسته‌ای ایران را می‌توان و باید در ادامۀ دو ماجرای دیگر، یعنی اشغال سفارت آمریکا و گروگان‌گیری دیپلمات‌های آن کشور، و جنگ ایران و عراق بررسی کرد. ویژگی برجستۀ این سه رویداد در این واقعیت نهفته است که رژیم اسلامی، حتّی آنجا...
اغراق نیست اگر بپذیریم که مهم‌ترین دستاورد انقلاب مشروطیت آغاز فرآیند کناره‌گیری دین از سیاست بود. این فرآیند، که طبعاً بدون بده-بستان و سازش میان روحانیت و حکومت ممکن نبود، همان قدر در دوران پانزده سالۀ پر هرج و مرج و بی‌ثباتی آغاز مشروطیت ادامه یافت که در دو دورۀ دیکتاتوری...
سخن گفتن از امکان یا احتمال برقراری دموکراسی در آینده‌ای قابل پیش‌بینی در ایران کاری است نه چندان بی‌شباهت به خریدن یک ورقۀ بلیط بخت‌آزمائی و انتخاب شماره‌هائی از آن و امید بستن به بردن جایزۀ بزرگ در آخر هفته. و منظور از دموکراسی تنها برخی مقدمات آن است، نظیر امکان برگزاری...